Thời hoàng kim của sân khấu cải lương, nghệ sĩ Hồng Sáp gắn đời mình với ánh đèn, gánh hát, rong ruổi đến vùng xa xôi, hẻo lánh. Chuyên đóng vai ác nhưng cuộc đời bà lại vô cùng đáng thương. Hình như số phận luôn xô đẩy bà đến cùng cực khổ đau, nhưng khi nhìn lại quãng đời đã qua, bà lại bình thản cho rằng đó là số mệnh.
NS Hồng Sáp có cuộc sống cơ cực ở tuổi 86.
"Ai thương thì cho tiền sống qua ngày"
- Thưa nghệ sĩ Hồng Sáp, mấy năm dịch dã, đời sống của nhiều người dân TP.HCM trở nên cực kỳ khó khăn. Bà đã trải qua những ngày tháng đó thế nào?
Tôi sống khổ lắm nhưng chẳng dám kêu ai. Tôi sống cùng con trai và đứa cháu nội trong căn nhà thuê ở cầu Kênh Tẻ, quận 7, mỗi tháng phải trả 3 triệu đồng tiền nhà. Con trai tôi 62 tuổi nhưng cũng thất nghiệp, giờ chỉ sống bằng vài đồng tiền tôi kiếm được.
Đợt dịch vừa rồi thì còn khổ hơn gấp trăm lần. Cả 3 người sống hoàn toàn bằng tiền và đồ ăn trợ cấp. Cả nhà chỉ ăn cơm với nước tương sống qua ngày. Lúc đó tôi chỉ cầu ơn trên phù hộ để mọi người khoẻ mạnh. Có vài người quen biết mình cũng giúp đỡ tôi một chút.
Tôi nghèo nên đồng cảm và rất thương những người giống mình. Đợt dịch vừa rồi có người quen xin được suất hỗ trợ gạo, tôi xin 17 phần để phát cho mọi người trong xóm, nhưng lại thiếu đúng phần của mình, may sao được người ta phát thêm cho một phần nữa.
- Công việc sắp xếp phục trang cho đoàn đem lại cho bà mỗi tháng bao nhiêu tiền, thưa nghệ sĩ?
Công việc này không có lương hàng tháng, thu nhập phụ thuộc vào những buổi biểu diễn. Ngày nào tôi cũng tới đây, nếu có buổi diễn thì tôi sẽ giúp soạn đồ. Khi nào có chương trình thì tôi mới phụ, còn không thì cũng chẳng có tiền. Thỉnh thoảng tôi nhận được lời mời đi hát hay đóng vai mẹ già. Đôi khi có vài mạnh thường quân tới ủng hộ. Giờ đây ai thương thì cho tiền sống qua ngày. Những người ở trong đình này cũng rất thương tôi. Họ đang làm giấy tờ xin cho tôi tiền trợ cấp để có thêm được chút ít.
- Suốt nhiều năm đi diễn, bà có dành dụm được chút nào không?
Tôi bắt đầu đi hát lúc 20 tuổi, hơn 40 tuổi là bắt đầu diễn cho đoàn Huỳnh Long. Nghệ sĩ thời đó nhìn vậy thôi chứ không hề sung sướng như tưởng tượng. Thời của tôi làm bao nhiêu là lo ăn lo mặc hết. Có khi tới vài tháng tôi mới được đi hát, đi đóng phim thì làm sao mà tiết kiệm được. Thu nhập thời đó bấp bênh, ăn cơm cũng còn phải trộn với mỳ, bo bo. Mỗi lần đóng phim tôi chỉ được vài trăm nghìn đồng nên chỉ đi làm mong sao đủ ăn, đủ mặc là tốt lắm rồi. Tới thời các con tôi, đứa nào cũng nghèo và cũng chẳng có công ăn việc làm nên cũng không giúp đỡ được gì.
Nơi đã gắn bó với nữ nghệ sĩ suốt 50 năm qua.
Xúc động khi khán giả vẫn nhận ra mình
- Có lúc nào bà cảm thấy chạnh lòng khi nhiều nghệ sĩ cùng thời với mình vẫn nổi tiếng và có cuộc sống giàu có?
Nhiều lúc tôi cũng buồn lắm nhưng biết làm sao bây giờ. Khi còn trẻ, tôi được rất nhiều người săn đón, có những người rất giàu. Tôi vẫn nhớ có thiếu uý giàu có muốn yêu tôi nhưng tôi không thích mà lại chọn ông nhạc sĩ nghèo. Nếu tôi nghe lời ba, lấy người đó thì có lẽ số phận đã khác. Nhiều lúc có người nói, ai bảo ham lấy nghệ sĩ rồi nghèo như vậy, nhưng tôi lại là người sống thiên về tình cảm. Nhiều lúc tôi hơi tiếc vì không chọn một cuộc sống tốt hơn, nhưng nghĩ lại thì nghệ thuật đã là cái nghiệp của mình, đã chọn thì phải theo.
- Ở tuổi 86, bà vẫn còn đam mê nghề diễn sao?
Tôi vẫn đam mê chứ! Ai quay phim kêu là tôi đi ngay, hay ai thiếu vai phụ thì cứ kêu. Tôi vẫn sẵn sàng làm bằng hết khả năng. Già thì già nhưng tôi vẫn còn cái máu nghệ sĩ. Nhiều lúc diễn xong được mọi người khen vẫn thích lắm.
Còn nhớ bộ phim gần đây nhất tôi được mời đi quay là "Chuyện ma gần nhà". Phải quay vào ban đêm ở tận Củ Chi tới 5 giờ sáng. Đoàn phim rất bất ngờ khi thấy tôi dù già nhưng đầu óc vẫn còn minh mẫn. Mọi người rất nể vì tôi vẫn nhớ thoại, vẫn nhớ kịch bản, thậm chí còn diễn hay. Nghe được những lời như vậy, dù cực tôi vẫn thấy vui lắm!
- Giờ mỗi khi ra đường, bà vẫn được mọi người nhận ra chứ ạ?
Cái thời tôi được nhiều người biết đến nhất chính là lúc hát tuồng Tấm Cám rồi đóng vai bà già uống rượu say trong Xóm cào cào. Lúc đó tôi nổi tiếng và được nhiều người biết đến, mọi người vẫn hay gọi tôi là "phù thuỷ đóng phim".
Cũng chính nhờ vai bà già uống rượu mà tôi dành được huy chương vàng. Giờ ra đường, nhiều người vẫn còn nhớ vai diễn đó. Thậm chí có người khi nhận ra còn rủ tôi uống rượu cùng, tôi mới nói đấy chỉ là đóng phim, thật ra toàn là nước suối. Những lúc đó tôi xúc động lắm bởi ở độ tuổi này vẫn có người nhớ tới mình.
Không ít vai diễn của NS Hồng Sáp gắn liền với tuổi thơ của nhiều người.
"Hoài Linh lần nào gặp cũng lại cho tôi tiền"
- Chuyện lùm xùm liên quan đến chị Thoại Mỹ trong đám tang nghệ sĩ Ngọc Đáng hồi đầu tháng 3 có ảnh hưởng nhiều đến bà?
Trước khi lên thắp hương cho Ngọc Đáng, tôi đã gặp Thoại Mỹ ở tầng dưới. Mỹ ôm tôi, hỏi thăm: "Thím có khỏe không?". Lúc đó thì đâu có ai thấy. Khi đi lên trên, tôi đưa tiền nhờ Bình Tinh bỏ bao thư để phúng điếu và có gặp lại Thoại Mỹ. Lúc đó nhiều người vậy, họ lại hiểu lầm Mỹ khinh thường, "ngó lơ" tôi. Sau khi tin đồn lan truyền, Thoại Mỹ khóc quá trời quá đất nên con trai tôi mới bảo mẹ lên tiếng đính chính. Trong lúc tang gia bối rối, buổi lễ đông quá nên Thoại Mỹ phải lo lắng nhiều.
NS Hồng Sáp cho biết bà buồn khi vướng vào những ồn ào với thế hệ đàn em, đàn cháu.
Tôi đi hát trước Thoại Mỹ nhiều năm rồi nên coi như đàn em, đàn cháu. Nhiều người cũng hỏi rằng Thoại Mỹ đã xin lỗi tôi về chuyện đó chưa, nhưng tôi thấy không quan trọng. Tôi nghèo thật nhưng sống tình cảm, ai suy nghĩ sao thì kệ. Cũng nhờ sự việc đó mà tôi biết vẫn còn nhiều người thương mình. Sau đó cũng có vài người tới hỏi thăm, hỗ trợ thêm chút tiền sống qua ngày.
- Hiện tại bà vẫn nhận được nhiều hỗ trợ của các nghệ sĩ thế hệ sau?
Bây giờ thì Bình Tinh (nghệ sĩ cải lương sinh năm 1987, thuộc gia tộc cải lương tuồng cổ Huỳnh Long - PV) là người quan tâm tôi nhất. Bình Tinh dễ thương và quý mến tôi lắm. Hồi tôi bắt đầu đi hát thì Bình Tinh vẫn còn nhỏ xíu nên cô ấy coi tôi như người thân trong nhà. Tôi xúc động lắm khi Bình Tình lúc nào cũng nói tôi không phải lo lắng gì, cứ sống vui vẻ thoải mái đi. Bình Tinh hứa nếu tôi qua đời thì cô ấy sẽ lo hậu sự chu toàn mọi thứ.
NS Hồng Sáp và NS cải lương Bình Tinh.
- Ngoài nghệ sĩ Bình Tinh thì trước đây còn ai hay giúp bà không?
Tôi thấy mình cũng may mắn vì dù nghèo nhưng được nhiều người yêu mến. Trước đây Việt Hương, Hoài Linh, Chế Thanh... cũng giúp đỡ tôi nhiều. Hoài Linh từng mời tôi về đền thờ Tổ nghiệp của cậu ấy lúc mới khánh thành. Hoài Linh rất lịch sự khi gửi giấy mời, tiếp đón tôi cẩn thận. Có thể là giờ không gặp được nhưng lần nào gặp là cậu ấy lại cho tôi tiền. Trước đây khi chưa nổi tiếng, Hoài Linh cũng từng hát ở đoàn Huỳnh Long nên cậu ấy gọi tôi bằng "má". Gần đây nhất, NS Ngọc Huyền từ Mỹ về cũng ghé qua đây thắp nhang và gửi tôi chút tiền.
- Ở cái tuổi 86 này, bà còn tâm nguyện gì chưa thể hoàn thành?
Tôi vẫn cảm thấy sống ở thời điểm này là sung sướng nhất rồi. Ngày xưa tôi cũng chỉ nổi tiếng được một thời gian nhưng cuộc sống vẫn khổ cực, phải lo toan nhiều thứ. Thời chiến tranh rất khổ, nếu không làm thì lấy tiền đâu nuôi con cái. Hiện tại dù vẫn nghèo nhưng cuộc sống bình yên nên tôi thoải mái, hạnh phúc hơn. Giờ thì tôi vẫn chỉ cố gắng làm được bao nhiêu thì ăn bấy nhiêu.
Nữ nghệ sĩ chỉ mong thoát khỏi cảnh ở thuê cho con trai đỡ khổ.
Nhiều người bảo mong tôi sống tới 90, 100 tuổi nhưng tôi không muốn vì sống càng lâu thì càng khổ. Giờ chỉ mong sao ông trời thương, cho tôi trúng số cũng được để có một căn nhà tử tế. Tôi không sợ khổ nhưng chỉ lo đến khi chết đi, ai sẽ trả tiền thuê nhà cho con trai mình? Chỉ mong từ giờ tới lúc chết, tôi có được một căn nhà để con cháu không còn phải sống cảnh thuê mướn.
