Tản mạn từ cúng cô hồn về món dân giả miền Tây sông nước…

Đang ở tháng cô hồn, nên thiên hạ đua nhau cúng cầu an cho gia đạo. cho việc làm ăn, còn cô hồn thì tranh nhau giành giựt miếng ăn, miếng cúng đến nổi báo chí phải đưa tin. Tôi không nhớ khi còn nhỏ ở xóm cũ trên đường Phan Đình Phùng, hàng xóm có cúng không, chỉ khi gia đình chuyển về Nguyễn Trãi thì thấy vài lần.

Nhà nào cúng, nhà nào không, nhà tôi thì hoàn toàn không có thông tục này, trong xóm mới tôi cũng chẳng thấy, hay họ cúng im lặng trong nhà, trong bếp? Hoặc chỉ những gia đình buôn bán mới cúng? Tóm lại, ai muốn cúng cũng được, mỗi gia đình có những niềm tin khác nhau.

Tôi nhớ bàn cúng cô hồn khi tôi còn nhỏ, khá đơn giản, thường là bó mía chặt ngắn, đậu phụng luộc, mấy dĩa bánh nho nhỏ, các loại bánh như bánh bò, bánh men…có gà có heo quay hay không, tôi không chắc, nhưng chắc chắn có dĩa đầy bạc cắc…cúng xong gia chủ thường tung bạc cắc đó cho bọn trẻ lượm cùng mấy thứ khác. Tôi bị nhà cấm tham gia những vụ như vậy nên chỉ đứng nhìn từ xa, nhưng đôi lúc ham vui cũng lượm được vài đồng!

Thật ra xưa hình như không có vụ giành giật như bây giờ, chỉ khi cúng xong, gia chủ tung ra đường thì mới được lượm, và chỉ toàn con nít đâu đó từ 7,8 tuổi cho đến 11, 12, chưa bao giờ thấy thanh niên hay phụ nữ tham gia. Tụi con nít lượm xong, khoe với nhau tao được cái này nè, mày có cái gì? Việc đám nhỏ tranh nhau lượm đồ cúng ngoài đường không được xem là tốt!

Giờ không biết sao cô hồn nhiều quá, nguy hiểm hơn, bạo lực hơn và chắc chắn tham lam hơn. Cả người cúng cũng thế, bày biện thật nhiều, toàn gà luộc, heo sữa quay, như kiểu khiêu khích lòng tham của mấy cô hồn lang thang. Toàn cô hồn sống! Cô hồn như những linh hồn vất vưởng kẹt nơi trần gian, không lối thoát…cô hồn sống cũng vậy, những con người còn linh hồn nhưng sớm đã lang thang bên lề cuộc sống, bên lề đạo lý!

Thôi không nói về những thói xấu cuộc đời, tôi lại nhớ đến những món bánh hay được bày trên bàn cúng cô hồn hay trong rằm tháng Bảy.Tôi vô tình xem một clip giới thiệu một xe bánh miền Tây chuyên bán những loại bánh “dân gian” hay truyền thống, hoá ra ở rất gần nhà nên tôi tò mò ra xem, cốt ý muốn thử món “xôi bắp thất truyền” của miền Tây. Ra đó mới thấy thiên hạ mua lắt nhắt mổi thứ một ít để về cúng rằm và chắc cúng luôn cô hồn!

Tôi lại lan man qua món xôi bắp rồi! Xôi bắp nổi tiếng nhất là món mang hương vị Bắc, ở Sài Gòn có một gánh xôi lâu đời trên lề đường Lê Thánh Tôn, một bà cụ còng lưng bán từ thời mới di cư vào Nam, sau bao nhiêu năm tần tảo bà mua được nhà, nuôi bầy con khôn lớn và giờ người con gái bán thay mẹ. Xôi rất ngon, thơm từ hành phi, từ đậu xanh, ngon từ từng hạt bắp to tròn cho đến hạt nếp dẻo.

Miền Nam cũng có xôi bắp theo kiểu miền Tây, tôi đoán vậy vì Sài Gòn là nơi nương thân cho bao người đến từ khắp mọi nơi. Nên món nào cũng có! Xôi bắp miền Nam, hơi nhão, hạt bắp vừa không dẻo nhiều, nhưng mềm đều, nấu chung với ít nếp và ăn với dừa nạo thành sợi, tí muối mè, tí đường cùng với cây múc xôi cắt từ thân sống lá dừa.

Cô bán món xôi này đi quanh xóm từ lúc tôi còn nhỏ, mấy chục năm sau cô vẫn bán, thỉnh thoảng tôi thấy cô loanh quanh đâu đó, thời gian đã lấy mất nét thanh xuân, thay vào đó cho cô nào vết nhăn, nào mắt kém, da sạm đi nhiều, nhưng vẫn giữ chiếc khăn quấn kiểu miền Tây, vẫn cái rổ tre trên đầu với màu xanh lá chuối lấp ló bên trong.

Món ngon miền Tây phải nhắc đến bánh khọt. Món bánh ăn sáng, ăn xế của tôi khi nhỏ. Một quầy hàng nhỏ trong xóm, một lò than và cái khuôn bánh khọt, ít nhiều giống khuôn takoyaki, tôi thích bánh khọt ngày xưa, hơi giòn giòn, hơi mềm, béo nước cốt dừa, có tí đậu xanh, vị nước mắm chua cay ngọt! Còn giờ bánh như bơi trong bể dầu…nhìn không đã ớn như các cô hồn ngày nay!

Tôi lại lan man trong một chiều cuối tháng…