Nổi đẹn là một tình trạng nhiễm nấm có thể xảy ra ở nhiều người, đặc biệt là ở những nhóm đối tượng có sức đề kháng yếu như trẻ em và người già. Mặc dù nổi đẹn không đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe, nó có thể gây ra nhiều bất tiện và khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày, làm ảnh hưởng đến việc ăn uống và các hoạt động khác. Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu hiểu rõ hơn về nổi đẹn, bao gồm nguyên nhân gây bệnh và phương pháp điều trị hiệu quả.
Nổi đẹn trong miệng là gì?
Nổi đẹn trong miệng, hay còn gọi là đẹn miệng hoặc đẹn lưỡi, là tình trạng nhiễm trùng do nấm Candida albicans gây ra. Đây là một loại nấm thuộc nhóm nấm men, thường sống trên niêm mạc miệng mà không gây hại. Tuy nhiên, khi hệ thống miễn dịch bị suy yếu hoặc khi môi trường miệng thay đổi, Candida albicans có thể phát triển quá mức và gây ra các triệu chứng.
Nguyên nhân nổi đẹn trong miệng
Nổi đẹn trong miệng, hay còn gọi là đẹn miệng hoặc đẹn lưỡi, chủ yếu do sự phát triển quá mức của nấm Candida albicans. Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây ra tình trạng này:
Suy giảm hệ thống miễn dịch
- Bệnh lý liên quan đến hệ miễn dịch: Các bệnh như HIV/AIDS, ung thư hoặc bệnh tự miễn có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển.
- Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch: Những người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch, chẳng hạn như corticosteroid, có nguy cơ cao bị nhiễm nấm.
Sử dụng kháng sinh: Sử dụng kháng sinh có thể tiêu diệt không chỉ vi khuẩn gây bệnh mà còn vi khuẩn có lợi trong miệng, làm mất cân bằng hệ vi sinh vật miệng và tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển.
Đái tháo đường: Mức đường huyết cao không kiểm soát tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm Candida, vì nấm sử dụng glucose làm nguồn năng lượng chính.
Khô miệng: Tình trạng khô miệng, có thể do dùng thuốc, bệnh lý như Sjögren’s syndrome, hoặc do thiếu nước, làm giảm khả năng chống lại nấm và vi khuẩn trong miệng.
Hệ tiêu hóa kém: Các bệnh lý tiêu hóa như loét dạ dày hoặc chứng ợ nóng có thể tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển và gây ra tình trạng nổi đẹn trong miệng.
Thiếu dinh dưỡng: Thiếu vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin B12, sắt và folate, có thể làm suy yếu sức khỏe niêm mạc miệng và dễ bị nhiễm nấm.
Răng giả không sạch: Răng giả hoặc các thiết bị chỉnh nha không được vệ sinh đúng cách có thể tạo điều kiện cho nấm phát triển.
Hút thuốc lá: Thuốc lá có thể làm suy yếu sức khỏe niêm mạc miệng và tạo điều kiện cho sự phát triển của nấm Candida.
Các yếu tố khác:
- Hormonal: Thay đổi nội tiết tố trong cơ thể, như trong thai kỳ hoặc do liệu pháp hormone, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của nấm.
- Streptococcal virus: Một số virus liên quan đến bệnh lý trong miệng cũng có thể làm tăng nguy cơ nổi đẹn.
Nếu bạn gặp triệu chứng nổi đẹn trong miệng hoặc nghi ngờ mình bị nhiễm nấm Candida, việc thăm khám bác sĩ để chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời là rất quan trọng.
Khi nào bị nổi đẹn phải đến gặp bác sĩ?
Khi nào bạn nên đi thăm khám nếu bị nổi đẹn? Nếu bạn gặp phải các dấu hiệu sau đây từ các vết loét do đẹn miệng gây ra, hãy lập tức đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và điều trị kịp thời:
- Đau nhức dữ dội: Nếu bạn cảm thấy cơn đau từ các vết loét là rất nghiêm trọng và không thể giảm bớt bằng các phương pháp điều trị tại nhà, đây là dấu hiệu cho thấy tình trạng có thể nghiêm trọng hơn và cần được bác sĩ xem xét.
- Vết loét lớn bất thường: Khi các vết loét xuất hiện có kích thước lớn hơn nhiều so với bình thường, hoặc có dấu hiệu mở rộng và không ngừng lan rộng, điều này có thể chỉ ra sự phát triển nấm nghiêm trọng hoặc các vấn đề sức khỏe khác cần điều trị chuyên môn.
- Sốt cao: Nếu bạn bị sốt cao, lên đến 40 độ C hoặc hơn, và không thể kiểm soát được nhiệt độ cơ thể, điều này có thể là dấu hiệu của một nhiễm trùng nghiêm trọng và cần được can thiệp y tế ngay lập tức.
- Vết loét không hồi phục: Nếu các vết loét kéo dài nhiều ngày mà không có dấu hiệu cải thiện hoặc hồi phục, điều này có thể cho thấy tình trạng nhiễm trùng kéo dài hoặc các vấn đề sức khỏe khác đang tồn tại, yêu cầu sự can thiệp và điều trị của bác sĩ.
Trong các trường hợp này, việc thăm khám bác sĩ sẽ giúp xác định nguyên nhân chính xác và đảm bảo bạn nhận được phương pháp điều trị hiệu quả nhất để kiểm soát và cải thiện tình trạng nổi đẹn.
Bị nổi đẹn trong miệng làm sao hết?
Để điều trị tình trạng nổi đẹn trong miệng (đẹn miệng hoặc đẹn lưỡi) hiệu quả, cần tập trung vào việc tiêu diệt nấm Candida albicans và giảm các triệu chứng khó chịu. Dưới đây là các phương pháp điều trị và biện pháp hỗ trợ:
Sử dụng thuốc chống nấm:
- Thuốc chống nấm theo toa: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống nấm như fluconazole, clotrimazole, hoặc nystatin để tiêu diệt nấm Candida. Các thuốc này có thể được dùng dưới dạng viên uống, gel, hoặc nước súc miệng.
- Thuốc chống nấm không kê đơn: Trong một số trường hợp nhẹ, các sản phẩm chống nấm không kê đơn như miconazole có thể giúp giảm triệu chứng.
Cải thiện vệ sinh miệng:
- Đánh răng và dùng chỉ nha khoa: Đánh răng ít nhất hai lần một ngày và dùng chỉ nha khoa để loại bỏ mảng bám và vi khuẩn. Chọn kem đánh răng không chứa thuốc kháng sinh.
- Sử dụng nước súc miệng kháng khuẩn: Sử dụng nước súc miệng chứa các thành phần kháng khuẩn để giảm lượng nấm trong miệng.
Điều chỉnh chế độ ăn uống:
- Tránh thực phẩm chứa nhiều đường: Đường là nguồn năng lượng chính của nấm Candida, vì vậy nên giảm tiêu thụ thực phẩm và đồ uống có chứa nhiều đường.
- Ăn thực phẩm chứa probiotics: Probiotics như sữa chua có thể giúp cân bằng hệ vi sinh vật trong miệng và hệ tiêu hóa, hỗ trợ giảm nấm Candida.
Duy trì độ ẩm miệng:
- Uống nhiều nước: Đảm bảo cơ thể được cung cấp đủ nước để giữ ẩm cho miệng và giảm tình trạng khô miệng.
- Sử dụng sản phẩm làm ẩm miệng: Sử dụng các sản phẩm làm ẩm miệng nếu bạn bị khô miệng do thuốc hoặc tình trạng bệnh lý.
Điều trị nguyên nhân gốc:
- Quản lý bệnh lý nền: Nếu bạn bị tiểu đường, kiểm soát mức đường huyết là rất quan trọng để ngăn ngừa sự phát triển của nấm Candida.
- Cải thiện hệ miễn dịch: Nếu bạn có vấn đề với hệ miễn dịch, làm theo hướng dẫn của bác sĩ để quản lý tình trạng này có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm nấm.
Thăm khám và điều trị y tế: Nếu các triệu chứng không cải thiện sau khi tự điều trị hoặc nếu tình trạng nghiêm trọng, bạn nên thăm bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm để xác định nguyên nhân cụ thể và kê đơn thuốc phù hợp.
Hỗ trợ điều trị tại nhà: Súc miệng bằng nước muối ấm có thể giúp giảm đau và làm sạch miệng.
Tóm lại, việc kết hợp giữa các biện pháp tự chăm sóc tại nhà và sự tư vấn từ bác sĩ sẽ giúp bạn quản lý tình trạng nổi đẹn trong miệng một cách hiệu quả, đảm bảo tình trạng được kiểm soát tốt và giảm nguy cơ biến chứng hoặc tái phát.
Xem thêm: Dấu hiệu nhận biết nổi đẹn ở nướu răng
